“Na lipę” Jan Kochanowski
Gościu, siądź pod mym liściem, a odpoczni sobie!
Nie dojdzie cię tu słońce, przyrzekam ja tobie,
Choć się nawysszej wzbije, a proste promienie
Ściągną pod swoje drzewa rozstrzelane cienie.
Tu zawżdy chłodne wiatry z pola zawiewają,
Tu słowicy, tu szpacy wdzięcznie narzekają.
Z mego wonnego kwiatu pracowite pszczoły
Biorą miód, który potym szlachci pańskie stoły.
A ja swym cichym szeptem sprawić umiem snadnie,
Że człowiekowi łacno słodki sen przypadnie.
Jabłek wprawdzie nie rodzę, lecz mię pan tak kładzie
Jako szczep napłodniejszy w hesperyskim sadzie.
Ważne informacje
Utwór należy do rodzaju liryki, to znaczy, że mówi w nim podmiot liryczny, a tekst układa się w wersy. Jest krótki i zawiera środki stylistyczne.
Jeśli chodzi o gatunek jest to fraszka, czyli krótka forma, której nazwa pochodzi od włoskiego słowa frasca, czyli gałązka, ale też drobnostka, coś małego, mało ważnego. Gatunek ten łączy refleksję, humor i zwięzłą formę. Jan Kochanowski pisał fraszki na bardzo różne tematy, w jego zbiorach można znaleźć te o tematyce miłosnej, biesiadnej, obyczajowej, ale też filozoficznej czy refleksyjnej. Najbardziej znane to: “Na zdrowie”, “Do Jadwigi”, “O doktorze Hiszpanie”, “Na nabożną”, “Raki”, “Na dom w Czarnolesie”, “O żywocie ludzkim” i właśnie “Na lipę”.
Opis fraszki “Na lipę”
Fraszka “Na lipę” Jana Kochanowskiego jest utworem poświęconym tematyce przyrody, stanowi pewnego rodzaju refleksję na jej temat. Podmiotem liryczny jest lipa, która wypowiada się w pierwszej osobie liczby pojedynczej, jest to zatem przykład liryki bezpośredniej. Drzewo opisuje, jakie korzyści daje człowiekowi, który siada pod jej liśćmi, np. użycza mu cienia podczas upalnego dnia, cieszy jego ucho odgłosami ptaków. Mówi też o tym, że z jego kwiatów powstaje miód, którym potem delektuje się człowiek. W tym utworze przyroda jest przychylna i odwdzięcza się za dobre traktowanie. Fraszka może skłaniać do refleksji na temat tego, jak przyjemnie jest obcować z przyrodą i cieszyć się małymi sprawami, takimi jak odpoczynek pod drzewem.
Jak przygotować podobny opis wiersza samemu?
Inne przykłady opisu tej fraszki napisane przez uczniów na korepetycjach, zerknij i zainspiruj się.
W fraszce “Na lipę” Jana Kochanowskiego opowiada sama lipa, która zaprasza gościa, aby odpoczął i wyciszył się w jej chłodnym cieniu. Jest to zatem liryka bezpośrednia, ponieważ drzewo mówi w 1. osobie liczby pojedynczej. Opisuje dalej, że z jej kwiatów pszczoły tworzą miód, który potem jest jedzony przez szlachciców, a ją samą porównuje się do cudownych drzew dających złote owoce z hesperyjskiego sadu. Utwór dotyczy motywu przyrody i zachęca czytelnika, by docenił obcowanie z nią.
Fraszka ,,Na lipę” Jana Kochanowskiego porusza tematykę przyrody, podmiotem lirycznym jest lipa, która zachęca do siadania pod jej liśćmi, opowiada o swoich zaletach, o tym, że daje cień, że siedząc pod nią, można słuchać śpiewu ptaków, że z jej kwiatów powstaje pyszny miód. Utwór ma za cel zachęcenie czytelników do natury i obcowania z nią, przesłanie wskazuje na to, że powinniśmy spędzać więcej czasu wśród natury i zachwycać się nią.
“Na lipę” to utwór, którego tematyka dotyczy przyrody.
W wierszu podmiotem jest drzewo – lipa, które zaprasza człowieka do tego, by pod nim usiadł. Lipa zachwala swoje cechy, to że ma gałęzie, które chronią przed słońcem, daje wytchnienie od upału. Mówi też o tym, że można posłuchać przyjemnych dźwięków śpiewu ptaków. Przypomina, że z jej kwiatów powstaje miód i że jej właściciel bardzo sobie ją chwali.
Utwór zachęca do doceniania przyrody i prostych czynności, które mogą przynieść relaks.
Jeśli masz kłopot z analizą, interpretacją lub teorią literatury, zachęcam Cię do sprawdzenia moich poradników na ten temat, znajdziesz je tu Rodzaje, gatunki literackie, środki stylistyczne i elementy dzieła literackiego – przewodnik do egzaminu, jak na korepetycjach z języka polskiego – Zdaszpolski.pl
Powodzenia! Marta Malarska-Walczak
